‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ เป็นนิทรรศการเดี่ยวล่าสุดของเพิร์ธ – หฤษฎ์ ศรีขาวที่ Gallery VER ซึ่งถือเป็นการ comeback ในประเทศไทยหลังจากนิทรรศการภาพถ่ายชุด ‘ไร้มลทิน Whitewash’ อันโด่งดังเมื่อ 5 ปีที่แล้ว หลังจบนิทรรศการ ‘ไร้มลทิน Whitewash’ ไม่นาน เพิร์ธก็ลัดฟ้าไปเรียนต่อที่ Nuova Accademia di Belle Arti (NABA) กรุงมิลาน ประเทศอิตาลี เขาจัดแสดงงานในต่างประเทศเป็นหลัก เช่นที่ Muse de llyse ประเทศสวิตเซอร์แลนด์, Museum Fridericianum ประเทศเยอรมนี, Foam Fotografie Museum ประเทศเนเธอร์แลนด์ และ Fabbri Schenker Projects กรุงลอนดอน สหราชอาณาจักร

‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ เป็นนิทรรศการที่ comeback ได้อย่างสมการรอคอย เพิร์ธเปลี่ยนพื้นที่ Gallery VER ด้วยผนังเบาทำให้ประตูหน้าเป็นเหมือนอุโมงค์ที่มีภาพมืออยู่เหนือเรา เสียงจากวิดีโอแว่วมาตั้งแต่เปิดประตู ปลายสุดอุโมงค์เป็นภาพพิมพ์บนกระจก เปิดห้องใหญ่ของแกลเลอรี่ที่จัดแสดงภาพถ่ายที่พิมพ์ลงบนกระดาษที่ทำพื้นผิวให้คล้ายหนังสือพิมพ์ กระจก และไลท์บ็อกซ์ถูกจัดวางอยู่เต็มพื้นที่ ห้องสุดท้ายเป็นห้องเล็กที่ปูพื้นด้วยภาพหัวเกรียนของเด็กนักเรียน 100 คนให้เราได้เหยียบย่ำ และฉายวิดีโอประติมากรรมทิ้งร้างบนผนังหนึ่งฝั่ง เป็นที่มาของเสียงที่ก้องทั่วแกลเลอรี่ 

ความตื่นตาของนิทรรศการถูกสร้างขึ้นเพื่อเล่าถึงเรื่องราวที่ตื่นใจไม่แพ้กัน ‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ พูดถึงกระบวนการที่สถาบันและรัฐฉกฉวยร่างกายของคนหนุ่มสาวมาเป็นของตัวเอง ทั้งการฉกฉวยโดยอ้อมผ่านการใช้ร่างกายพวกเขาเป็นแบบในการทำพระบรมรูป อนุสาวรีย์ และศิลปะชวนเชื่อ อย่างที่เพิร์ธถ่ายภาพประติมากรรมต้นแบบพระบรมรูปต่างๆ ที่สำนักช่าง 10 หมู่ กรมศิลปากรซึ่งเป็นเหมือนกระดูกสันหลังของงาน และการฉกฉวยโดยตรงผ่านการทรมานและตัดผมปุถุชนเพื่อให้คนกลายเป็นสมบัติของรัฐ เล่าผ่านท่าทางการลงโทษของทหารและภาพผมทรงนักเรียน 100 หัว นอกจากนี้ ในพื้นที่ยังมีจัดแสดงไลท์บ็อกซ์ภาพ transparent man ที่เป็นเหมือนบทสรุปของงานเอาไว้ ที่เราอยากให้ทุกคนได้ไปหาคำตอบจากพื้นที่จริงด้วยตัวเอง

“สำหรับเรามันเหมือนการโกงความตาย” เพิร์ธเล่าถึงที่มาของชื่อ ‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ การโกงความตายในแง่ที่ว่า สถาบันและรัฐพยายามดันทุรังจะเป็นนิรันดร์ผ่านประติมากรรมบุคคล ซึ่งร่างกายในประติมากรรมนั้นไม่ใช่พวกเขาเองด้วยซ้ำ ซึ่งคำว่า Bêtes Éternelles นอกจากจะแปลว่า ‘ร่างนิรันดร์’ แล้ว ยังเป็นชื่อพิพิธภัณฑ์ของสิ่งมีชีวิตในอดีตในภาพยนตร์สั้นเรื่อง La Jetee (1962) เราจึงสามารถตีความได้ว่า ‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ ของเพิร์ธ คือพิพิธภัณฑ์สมมติที่เพิร์ธสร้างขึ้นให้เราสามารถแกะแงะศึกษาวาทกรรมรวมถึงกระบวนการที่ทำให้วาทกรรมนั้นแข็งแกร่งของสถาบันและรัฐ ผ่านการจ้องตาประติมากรรมและเฝ้ามองสิ่งที่รัฐกระทำต่อร่างกายผู้คนสามัญเช่นพวกเรา

——–

นอกจากนิทรรศการ ‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ ที่ Gallery VER แล้ว ตอนนี้เพิร์ธยังจัดแสดงงาน Study of Alter-Cave Story ที่เขาทำร่วมกับจอม – จอมทัพ ตรีรัตน์ณรงค์ ในนิทรรศการกลุ่ม ⓒᴚY𝕻Tо for Cɍ𝓨Pᵵiⅅs (Crypto for Cryptids) ที่ JWD Art Space ซึ่ง Study of Alter-Cave Story เป็นปฐมบทของเรื่องราวขนาดยาวที่เพิร์ธสร้างพื้นที่ที่เขาตีความประวัติศาสตร์ใหม่ด้วยการผสมผสานเรื่องจริง เรื่องแต่ง หลักฐานทางวิชาการ และจินตนาการเข้าด้วยกัน 

ใน ‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ เด็กหนุ่มสาวถูกพูดถึงในฐานะตัวแทนของผู้ที่ถูกสถาบันฉกฉวยร่างกายและตัวตน ส่วนใน ‘Study of Alter-Cave Story’ เพิร์ธได้สร้างเรื่องแฟนตาซีมาจากเค้าโครงหนังสือ ‘นายใน’ ของชานันท์ ยอดหงษ์ที่ตีความรัชสมัยรัชการที่ 6 ด้าน Queer Gaze ว่าเป็นรัชสมัยที่เลี้ยงเด็กหนุ่มไว้ในวังเพื่อตอบสนองทางเพศ ซึ่งเด็กเหล่านั้นเป็นตัวละครของ Study of Alter-Cave Story ในฐานะการเป็นร่างกายเพื่อความบันเทิงของสถาบัน ขณะเดียวกัน ก็เป็นพยานต่อความเหนือจริงในเรื่องราวที่เพิร์ธสร้างขึ้น  

Study of Alter-Cave Story เล่าเรื่องผ่านบ้าน 6 หลัง บ้านที่โปร่งแสงเขียนถึงเหตุการณ์ต่างๆ ผ่านรอยเท้าของผู้คนที่อยู่ในบ้าน การเริ่มต้นดูงานจากบ้านหลังนี้จึงอาจทำให้เข้าใจเรื่องได้สะดวกที่สุด ซึ่งเราทิ้งรหัสไว้ได้เพียงว่า มีทั้งการนองเลือด ผี และเรื่องมหัศจรรย์เกิดขึ้นที่นี่ เมื่อเห็นเรื่องราวจากบ้านหลังแรกแล้ว บ้านอีก 5 หลังจะทำหน้าที่เป็นหน้าตาของบ้านในสภาวะต่างๆ อนาคตของเรื่องราว การเกิดขึ้นของถ้ำ และทิ้งเบาะแสถึงงานภาคต่อไปของเพิร์ธ 

“เราอ่านเอกสารประวัติศาสตร์หรือหนังสือวิชาการแล้วเรามองไม่เห็นเลยว่าคนที่เอกสารเขียนถึงเขามีชีวิตอยู่เขาเป็นคนอย่างไร เราคิดไม่ออกว่าเขาเดินอย่างไร พูดอย่างไร ใช้ชีวิตอย่างไร” เพิร์ธเล่าถึงสาเหตุที่เลือกเล่าเรื่องราวผ่านบ้าน “แต่บ้านเป็นส่วนสำคัญที่กำหนดวิถีชีวิตคนคนหนึ่ง เราเลยเลือกจะสร้างเรื่องผ่านบ้านที่อิงมาจากเอกสารและหนังสือที่เขียนอธิบายกิจวัตรประจำวันของพวกเขาไว้” Study of Alter-Cave Story จึงเป็นเหมือนความตั้งใจที่จะทำให้ประวัติศาสตร์มีน้ำเสียงขึ้นมาผ่านสถานที่สมมติ เรื่องราว (กึ่ง) สมมติ และผู้คนที่อยู่ในสถานที่สมมตินั้น

——–

การชมนิทรรศการทั้ง 2 คือ ‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ และ ‘Study of Alter-Cave Story’ ในช่วงเวลาใกล้เคียงกันทำให้เราได้เห็นความทะเยอทะยานที่จะสร้างพื้นที่ความเป็นไปได้ใหม่ของเพิร์ธในการพูดถึงประวัติศาสตร์และการเมือง ทลายเส้นแบ่งเรื่องจริงเรื่องแต่งของประวัติศาสตร์บทนั้นๆ เพิร์ธไม่ได้ให้บทตัวร้ายตัวดีกับใคร แต่เพิร์ธชวนเรามาจ้องตาประวัติศาสตร์ แกะแงะวาทกรรมทางการเมือง ผสมมันเข้ากับเรื่องราวในชีวิต และตั้งคำถามหยอกล้อกับมันอย่างที่มันเป็น 

พื้นที่ความเป็นไปได้ของเพิร์ธถูกสร้างขึ้นผ่านการร่วมมือกับหลายฝ่าย ถ้าเราดูใน Instagram ของเขา เราจะเห็นรายชื่อคนที่เขาขอบคุณยาวเหยียด ทั้งจอม – จอมทัพ ตรีรัตน์ณรงค์ พาร์ทเนอร์ของศิลปิน RDX Lab ผู้พรินท์งานเทคนิคพิเศษต่างๆ ทีมงานแกลเลอรี่ ทีมงานติดตั้ง กราฟิกดีไซเนอร์ นักเขียน และอื่นๆ อีกหลายคน จึงอาจพูดได้ว่าความทะเยอทะยานอีกอย่างของเพิร์ธคือการรวมตัวทีมงานที่พร้อมจะทะเยอะทะยานในการสร้างงานไปกับเขา

“เรามีเดดไลน์ให้ตัวเองที่จะมีงานออกมาทุก 2 ปี ร่างนิรันดร์ใช้เวลาเยอะกว่างานอื่นคือ 4 ปี แต่หลังจากนี้เราพยายามจะมีงานออกมาทุก 2 ปีเหมือนเดิม” เพิร์ธเล่า เขาแง้มอีกว่า เขากำลังเริ่มขั้นตอนการสืบหาข้อมูลสำหรับงานชิ้นต่อไปแล้ว น่าสนใจว่าศิลปินภาพถ่ายคนนี้จะขยายพื้นที่ของเขาไปในทิศทางไหนในงานหน้า และเราจะได้เห็นเพิร์ธร่วมงานกับทีมงานแบบไหน เทคนิคอะไร ออกมาหน้าตาเป็นอย่างไร 

สำหรับตอนนี้ก่อนจะหายกันไปเป็นปีๆ เราขอเชิญชวนทุกคนเยี่ยมชมงาน ‘ร่างนิรันดร์ Bêtes Éternelles’ ที่ Gallery VER และ ‘Study of Alter-Cave Story’ ที่ JWD Art Space

ป.ล. นอกจากนิทรรศการแล้ว เพิร์ธยังขยายจักรวาลตัวเองไปหลอมรวมกับเจ้ย – อภิชาติพงศ์ วีระเศรษฐกุล ในการถ่ายเจ้ยให้นิตยสาร The New Yorker อ่านเรื่องราวได้ในลิ้งค์นี้ https://www.d1839.com/article/the-light-catcher