ผีมีจริงไหม? แล้วคุณกลัวผีรึเปล่า? เรียกได้ว่าเป็นคำถามที่อยู่คู่ความเชื่อของคนไทยมานานกับจินตนาการที่สุดจะคลาสสิก ‘ผู้หญิงชุดขาวผมยาว’ แค่ได้ฟังเรื่องเล่าว่าเธอไปยืนอยู่ตรงไหนสักที่หรือแสดงตัวให้ใครเห็นก็ชวนให้รู้สึกผวาไปตามๆ กัน เหมือนกับชุดภาพถ่าย ‘นิยามผวา’ ที่พูดถึงความกลัวที่มีมากที่สุดในหมู่คนไทยคือความกลัวสิ่งเหนือธรรมชาติหรือกลัวผีนั่นเอง

นิยามผวา เป็นผลงานธีสิสของ จิรเมธ ผ้าเจริญ หรือ คิมหันต์ จากมหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เราได้มีโอกาสพูดคุยกันถึงผลงานชุดนี้ จากการตีโจทย์ความเป็นตัวตนที่ได้รับจากอาจารย์ เขาก็นึกถึงหนังสยองขวัญซึ่งเป็นสิ่งที่ชื่นชอบและรู้สึกหลงใหลจนกลายเป็นจุดประกายให้เกิดนิยามผวา เขาได้เริ่มศึกษาค้นคว้าเกี่ยวกับอาการกลัวผีหรือที่เรียกว่า Phasmophobia มากขึ้นเป็นอาการที่มักเกิดขึ้นในช่วงวัยเด็ก เมื่อโตขึ้นความกลัวนี้อาจจะหายไปหรือในบางคนก็ยังคงอยู่และดูเหมือนความกลัวนั้นจะมากขึ้นเรื่อยๆ ซึ่งในบางครั้งภาพยนตร์หรือรายการโทรทัศน์เองก็มีส่วนที่ทำให้เกิดอาการเหล่านี้ สถานที่ที่มีอยู่จริง ความเป็นธรรมชาติที่เห็นได้ในชีวิตประจำวัน หรือภาพของสิ่งเหนือธรรมชาติที่คนไทยมักเห็นตรงกันอย่าง ผู้หญิงในชุดไทยกลางป่า ผู้หญิงชุดขาวผมยาวที่ไม่ว่าเดินไปทางไหนก็เหมือนเธอจ้องเราอยู่ จุดที่คนมักนำศาลพระภูมิมาทิ้งรวมกันไว้ที่รกร้างข้างทาง เวลาแสงเย็นยามโพล้เพล้ เป็นสิ่งที่เรื่องเล่าเกี่ยวกับสิ่งเหนือธรรชาติราว 90% จะพูดถึงแน่นอน ซึ่งเขาเองก็ได้หยิบยกมาถ่ายทอดในโปรเจกต์นี้และสถานที่ส่วนใหญ่ในการถ่ายทำเป็นสถานที่จริง แสงจากธรรมชาติจริงๆ

สิ่งที่ทำให้ผลงานชุดนี้บางมุมดูมีความลึกลับชวนขนลุก เรามองว่าเป็นเพราะภาพมีการเล่นกับจินตนาการของคนดูให้คนได้นึกถึงเรื่องราวที่เกิดขึ้นด้วยเซ้นส์หรือประสบการณ์ส่วนตัวของตัวเอง บวกกับโทนภาพที่มีความสว่างไม่ได้บีบบังคับให้คนต้องรู้สึกหลอนในทันทีที่เห็น แต่ค่อยๆ ให้คนได้สังเกตสิ่งที่ซ่อนอยู่ในภาพและปะติดปะต่อเรื่องราวได้ตามความหลอนของแต่ละคนที่เคยได้พบเจอมา